(Antidepressant) به داروهایی گفته می‌شود که برای درمان اختلال افسردگی اساسی و بیماریهایی همچون:افسرده خویی، اختلالات اضطرابی، اختلال وسواس فکری - عملی،اختلال خوردن، درد مزمن، دردهای نوروتیک و در برخی موارد، قاعدگی دردناک، خروپف، میگرن، بیش فعالی، اختلالات اعتیاد، وابستگی و ااختلال خواب به کار می‌روند.داروهای ضد افسردگی ممکن است به تنهایی یا در ترکیب با سایر داروها تجویز شود.
ضد افسردگی های چند حلقه ای
ضد افسردگی های چندحلقه ای در ساختمان مولکولی خود هسته ای شامل سه حلقه دارند که موسوم به ضد افسردگی های سه حلقه ای هستند. ضد افسردگی های سه حلقه ای شامل دو گروه آمین های ثالثیه (ایمی پرامین، آمی تریپ تیلین، تری میپرامین و داکسپین) و آمین های ثانویه (دزیپرامین، پروتریپ تیلین و نورتریپ تیلین) هستند. ضد افسردگی های چهار حلقه ای شامل آموکساپین، ماپروتیلین و میانسرین هستند. داروهای ضد افسردگی ممکن است باعث کاهش فعالیت خون رسانی قلبی شوند.
موارد عمده مصرف داروهای چند حلقه ای ضد افسردگی: درمان اختلال افسردگی اساسی، افسردگی دو قطبی نوع I، اختلال افسردگی ثانویه در طب عمومی (افسردگی به دنبال ضایعات عروقی مغز، افسردگی همراه پارکینسون، افسردگی ناشی از زوال عقل)، اختلال هراس و فوبیا، اختلال اضطراب فراگیر، اختلال وسواس جبری، اختلال تغذیه ای، اختلال درد، شب ادراری کودکان، زخم های گوارشی، نارکولپسی (خواب غیر قابل مقاومت روزانه)، اختلال کابوس شبانه، اختلال پس از استرس های شدید روانی، خوابگردی کودکان، اختلال پر تحرکی و کم توجهی کودکان، اختلال اضطراب جدایی کودکان، اختلال ترورهای شبانه.
عوارض داروهای چند حلقه ای ضد افسردگی: خشکی دهان، یبوست، تاری دید، احتباس ادراری و شاید به عوارض آنتی کولینرژیک مرکزی منجر شده که با علایم اختلال شعور و اختلال شناختی همراه است .اثرات رخوت زا به همرا بی حالی و سستی، عوارض مغزی و سیستم عصب مرکزی، عوارض قلبی، عوارض روانپزشکی ( احتمال ایجاد حملات شیدایی در دوقطبیI) و سایر عوارض متفرقه (افزایش وزن، ناتوانی جنسی، فقدان اورگاسم، اختلال در انزال، عوارض خونی)
MAOIs داروهای ضدافسردگی مهارکننده منوآمین اکسیداز
این گروه اگرچه از نظر خواص ممکن است با چند حلقه ای های ضدافسردگی و مهارکننده های اختصاصی سروتونین رقابت نماید ولی بخاطر عوارض جانبی آن در رژیم های غذایی خاص این گروه از داروها را برای گروه خاصی از بیماران افسرده وسایر بیماران روانپزشکی در نظر گرفته و مصرف می نمایند. این داروها به دلیل عوارض زیاد، کم تجویز می شود.
موارد مصرف MAOIs: افسردگی های اساسی بخصوص افسردگی های اضطرابی و یا نوروتیک و یا افسردگی هایی با علایم وحشت زدگی و هراس بوده و موارد مصرف دیگر آن در آگورافوبیا، اختلال پانیک، اختلال PTSDوفوبی اجتماعی، دردهای روانزاد گزارش گردیده . و بیشتر تآکید گردیده که در افسردگی های آتیپیک که با پرخوابی و پرخوری و اضطراب و بدون علایم نباتی هستند موثر می باشند.
عوارض MAOIs: مصرف این داروها با رژیم نسبتا غنی از مواد تیرامین دار بسیار خطرناک است. شایع ترین و نگران کننده ترین عارضه این داروها کاهش فشارخون وضعیتی، افزایش وزن، کاهش میل جنسی، بی خوابی است.
احتیاط ها: در بیماران کبدی، کلیوی، تشنجی، قلبی و عرو قی و پرکاری تیروتیدی و در بیماران با احتمال دو قطبی I، احتمال چرخش سریع به طرف مانیا با احتیاط مصرف شود. همچنین مصرف آن در حاملگی و شیردهی ممنوع است.
SSRIs مهارکننده های اختصاصی باز جذب مجدد سروتونین
این داروها شامل فلوکستین، پاروکستین، سرترالین، فلوواکسامین، سیتالوپرام هستند که به طور وسیعی به خاطر عوارض کم آن در جهان جای چندحلقه ای های ضدافسردگی و MAOIرا آهسته آهسته گرفتند
- فلوکستین
FDA فلوکستین را برای OCDوMDD و بولیمیا مورد تایید قرار داد. ولی شواهد نشان می دهد که فلوکستین در درمان دیس تایمیا، فوبیای اجتماعی، اختلال شخصیت، PMS و افسردگی های آتیپک و سایر اختلالا ت طیف OCDقابل مصرف است. مصرف فلوکستین در برگشت وابستگی الکل کنترل کننده بوده و در انزال زودرس و خستگی مزمن نیز تاثیر آن گزارش شده است.
- فلوواکسامین
تاثیر این دارو در درمان MDDبرابر فلوکستین است و در درمان وسواس تاثیری برابر کلومی پرامین دارد. گاهی در مصرف فلوواکسامین افزایش سرفه و سینوزیت دیده می شود. در بیماران آسمی از نظر تداخل با تئوفیلین با ملاحظه باید مصرف گردد. تهوع در ۴۰% موارد دیده شده و سر درد نیز در موارد بسیاری جزء عوارض آن است.
- پاروکستین
از طرف FDAبرای اختلالاتMDDو OCDو اختلال شخصیت تایید شده است. از عوارض آن خشکی دهان، یبوست، تاری دید، احتباس ادرار و خواب آلودگی می باشد. پاروکستین ممکن است علائم اکستراپیرمیدال را تشدید کند. در مورد فوبیای اجتماعی،OCD ، انزال زودرس نیز موثر گزارش گردیده است.
- سرترالین
توسط FDAبرای اختلال MDDو OCDو اختلالات شخصیت تایید شده است. سرترالین در درمان دیس تایمی، پانیک، PMS، افسردگی پس از زایمان، PTSDو انزال زودرس موثر گزارش گردیده است. اسهال ناشی از سر ترالین شایع تر از فلوکستین و پاروکستین است و سبب تهوع می گردد. ۱۵% بیماران مصرف سرترالین را به علت عوارض قطع می نمایند.
- سیتالوپرام
توسط FDAبرای اختلالات دیس تایمی، افسردگی و اختلالات اضطرابی تایید شده است. داروی مطمئنی از نظر عوارض کلیوی و کبدی است. سیتالوپرام هیچگونه عارضه ای در بیماری قلبی و عروقی و تنفسی نداشته و شاید یکی از بهترین درمان ها در افسردگی همراه با سایر بیماری های جسمی است. بخصوص در افراد مسن خوب تحمل گردیده و دارای حداقل عوارض می باشد.
- ترازودون
در اختلالات اضطرابی، حملات پانیک، اختلال وسواسی اجباری و در درمان بیخوابی موثر بوده است. سایر موارد مصرف ترازودون اختلال PTSD، اختلال پانیک و افسردگی با علائم واضح اضطرابی است. از عوارض این دارو ناراحتی معده است.
- نفازودون
موارد مصرف آن در افسردگی متوسط، ملانکولی، افسردگی همراه با اضطراب، اختلال پانیک، ملال قبل از قاعدگی و دردهای مزمن می باشد. نفازودون و ترازودون در بین ضدافسردگی ها از نظر اینکه خواب REMرا افزایش داده و تداوم خواب را بهبود می بخشد بی نظیرند. نفازودون بخاطر افت قابل ملاحظه در فشارخون، در افراد دارای بیماری قلبی_عروقی و سکته های مغزی باید با ملاحظه مصرف شود.
- میرتازاپین
این دارودر افسردگی همرا با اضطراب و افسردگی های با آشفتگی های شناختی موثر است. از عوارض شایع آن خواب آلودگی، خشکی دهان و یبوست می باشد.
SSNRI مهار کننده های توأم بازجذب سروتونین و نورا پی نفرین
- ونلافاکسین
شروع اثر زودتر داشته است و اثر بخشی آشکار در افسردگان وخیم مهار کننده غیر انتقالی بازجذب سروتونین، نوراپی نفرین و دپامین بوده و در بیماران افسرده شدید و مالیخولیایی اثرات آن بهتر از ایمی پرامین و فلوکستین گزارش شده است. عوارض آن تهوع، خواب آلودگی، خشکی دهان، سرگیجه و یبوست و …. بوده است. یکی از نگرانی های مصرف آن افزایش فشارخون در دوزهای بالای درمانی است.
- بوپروپیون
در سال ۱۹۸۵ به عنوان ضدافسردگی و در سال ۱۹۹۶ به عنوان داروی موثر برترک سیگار توسط FDA تایید شده است. بوپروپیون در بین داروهای موجود از نظر عوارض کم به عنوان ضدافسردگی بی نظیر است و از اینکه مهار های جنسی نیز ایجاد نمی کند داروی مهمی است. همچنین به عنوان یک داروی محرک کم خطر مثال زدنی است. یکی از موارد مصرف این دارو امروزه در افسردگی های راجعه و افسردگی های مقاوم است. از عوارض مهم این دارو یکی حملات صرع است که در دوزهای ضدافسردگی در صورت رعایت مقادیر دارو قابل اغماض است.سایر عوارض بوپروپیون می توان از بی قراری، بی خوابی، کانفوژن، دلیریوم و سایکوز را نام برد. از نظر نداشتن عوارض جنسی در بیماران افسرده با مشکلات جنسی انتخاب اول است و بیش از آنکه مانند سایر ضدافسردگی ها افزایش اشتها دهد باعث کاهش آن می شود. عمده مصرف آن در بیماران MDDبوده و در BMDامکان شیفت به طرف مانیا وجود دارد. جهت جلوگیری از این پدیده مصرف کنترل کننده های خلقی در بیماران با این زمینه الزامی است. به علت اثرات بوپروپیون بر روی دوپامین، احتمال تحریک پسیکوز وجود دارد. از این دارو در درمان ADHDکودکان و بزرگسالان نیز استفاده گردیده که به اندازه ریتالین موثر گزارش شده است ولی باعث تشدید تیک ها در بیماران با زمینه ADHDو توره گردیده است. اثرات تحریکی آن باعث مصرف این دارو در سندرم خستگی مزمن شده است.
- ربوکستین
ربو کستین داروی موثر در بیماری افسردگی و کنترل آثار طولانی مدت آن است . در بیماری پانیک نیز موثر گزارش شده و در علائم فوبیک و اضطراب انتظار نیز مورد مصرف است. آثار آنتی کولینرژیکی کمتری داشته و عوارض خواب آلودگی و آژیتاسیون و اضطراب کمتری از آن گزارش شده ،عوارض قلبی_عروقی نداشته و درصد کمی از مصرف کنندگان عوارض جنسی گزارش نموده اند.